Ιανουάριος. Καλό μήνα. Καλή χρονιά!
Ιανουάριος! Ο πρώτος μήνας του έτους, κοινώς Γενάρης. Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του θεού των Ρωμαίων Ιανού, ο οποίος θεωρούνταν προστάτης των πρώτων αρχών και αιτίων. Η καθιέρωση του ως πρώτου μήνα του έτους έγινε το 450 π.Χ. από τους Ρωμαίους.
Για τους αρχαίους Έλληνες η πρώτη του έτους ήταν η 21η Ιουνίου. Οι Βυζαντινοί ακολούθησαν τους Ρωμαίους στο ζήτημα του ημερολογίου και έτσι καθιέρωσαν τον Ιανουάριο ως πρώτο μήνα, πράγμα που διατηρήθηκε και στο Ιουλιανό ημερολόγιο και εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα.
Ονομασίες του λαού για το μήνα Ιανουάριο
Τον Ιανουάριο ο λαός τον λέει με πολλά ονόματα, που τα περισσότερα αναφέρονται στις ιδιότητές του. Ο Γενάρης λέγεται Γεννολοητής, παρετυμολογικά, γιατί τότε γεννοβολούν τα κοπάδια. Γατομήνας επειδή σ’ αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες. Λέγεται Μεσοχείμωνας γιατί είναι ο μεσαίος από τους τρεις μήνες του χειμώνα. Κρυαρώτης και Κρυαρίτης (στη Μάνη) για το τσουχτερό του κρύο. Άλλες ονομασίες είναι Κλαδευτής, γιατί το μήνα αυτό κλαδεύουν.
Ο Ιανουάριος σηματοδοτείται από τα Θεοφάνεια ή Επιφάνεια ή Φώτα, τη μεγάλη εορτή του Χριστιανισμού σε ανάμνηση της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου και είναι η τρίτη και τελευταία εορτή του Δωδεκαημέρου, που ξεκινά με τα Χριστούγεννα. Τα Θεοφάνεια συνδέονται και με τις λαϊκές δοξασίες για τους καλικάντζαρους, τα δαιμόνια που φεύγουν από το σπίτι με τον αγιασμό του ιερέα
Δέκα παροιμίες του Γενάρη
- Του Γενάρη το φεγγάρι λάμπει σαν μαργαριτάρι.
- Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές έχουμε τον Αλωνάρη.
- Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
- Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη φλέβισέ το.
- Γενάρη μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
- Γενάρη πίνουν το κρασί, το θεριστή το ξύδι.
- Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
- Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά.
- Κότα πίτα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Οι Αλκυονίδες μέρες (Οι μέρες των πουλιών)
Από τη λαογραφία
Οι μέρες των πουλιών
Οι καλές μέρες, στο τέλος του Ιανουαρίου, λέγονται Μέρες των πουλιών. Γιατί τα πουλιά, οι αλκυόνες (τα ψαρόπουλα), που κτίζουν τότε τις φωλιές τους στα βράχια, παρακάλεσαν το Θεό να τους χαρίσει μερικές καλές ημέρες, για να μην χαλάει η τρικυμία τις φωλιές τους και να μπορούν να κλωσάνε τα αβγά τους. Ο Θεός τα άκουσε, και έτσι στην καρδιά του χειμώνα κάνει λίγες καλοκαιρινές ημέρες.
Από τη μυθολογία
Η Αλκυόνη και ο Κύηκας
Η Αλκυόνη ήταν μια πολύ όμορφη γυναίκα, κόρη του θεού των ανέμων, Αιόλου. Παντρεύτηκε τον Κύηκα και ήταν πολύ ευτυχισμένοι μαζί. Μια μέρα, ο Κύηκας ήθελε να πάει για ψάρεμα με το πλοίο του. Η Αλκυόνη τον παρακάλεσε να μην φύγει αλλά εκείνος δεν την άκουσε και βγήκε στο πέλαγος. Ένας δυνατός άνεμος άρχισε να φυσάει, τα κύματα έγιναν τεράστια και το πλοίο του Κύηκα βούλιαξε. Η Αλκυόνη, που είδε από μακριά το ναυάγιο, πήδηξε από ένα βράχο και σκοτώθηκε. Ο Δίας τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε πουλί, τη γνωστή μας αλκυόνη. Και επειδή οι αλκυόνες γεννούν τα αυγά τους τον Ιανουάριο σε φωλιές μέσα στους βράχους, ο Δίας έκανε και κάτι άλλο γι’ αυτήν. Ζήτησε από τον άνεμο να μη φυσάει αυτές τις μέρες και από τον ήλιο να βγαίνει και να ζεσταίνει τις αλκυόνες μέχρι να βγουν τα μικρά τους. Οι ζεστές αυτές μέρες του Ιανουαρίου ονομάζονται Αλκυονίδες μέρες.
(από το βιβλίο «Ελληνικά για σας Α2»)
Καλό μήνα! Καλή Χρονιά!
