Καλό καλοκαίρι!
Ο Ιούνιος πήρε το όνομά του από την σύζυγο του Δία την Ήρα, η οποία στα λατινικά ονομάζονταν Juno. Είναι ο δέκατος μήνας κατά το Εκκλησιαστικό ημερολόγιο που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, και ο τέταρτος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο δωδέκατος μήνας και ονομάζονταν Σκιροφοριών διάρκειας 29 ημερών και αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα από 24 Μαΐου έως 22 Ιουνίου. Σε άλλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας τελευταίος μήνας του χρόνου θεωρούνταν ο Ποσειδεών ο οποίος στην Αθήνα λογίζονταν ως ο έκτος μήνας του έτους.
Ο Ιούνιος στην Ελληνική λαογραφία
Σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας ο Ιούνιος έχει την δική του ξεχωριστή ονομασία. Στα Γρεβενά αναφέρεται ως Κερασάρης και στον Πόντο Κερασινός επειδή ωριμάζουν τα κεράσια, ενώ λόγω του «ερινασμού» ή «ορνιασμού» (τεχνητή γονιμοποίηση με ορνούς ή καρπούς άγριας συκιάς) των ήμερων σύκων ονομάζεται Ορνιαστής, στην Άνδρο, Ρινιστής στην Πάρο και Απαρνιαστής σε διάφορα άλλα μέρη. Είναι όμως κυρίως γνωστός ως Θεριστής: «αρχές του Θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή» αφού συνδέεται άμεσα με την ωρίμανση και τον θερισμό των δημητριακών. Το θέρισμα γίνεται με το δρεπάνι αρχίζοντας από το μέρος που έχει λυγίσει τα στάχυα ο αέρας.
Στις 24 του μηνός είναι τα γενέθλια του Αϊ-Γιάννη του Πρόδρομου: «Τ’ Αϊ-Γιαννιού του Λαμπαδάρη», εξ ου και το όνομα που δίνεται στον Ιούνιο «Αϊ-γιαννίτης» ή «Αγιογιαννίτης». Η γιορτή του είναι ταυτισμένη με δύο έθιμα: με τον Κλήδονα αλλά και με τις φωτιές που ανάβονται την παραμονή της γιορτής, απ’ όπου προέρχονται και οι προσωνυμίες «Φανιστής» και «Ριζικάρης», αλλά και «Ριγανάς» επειδή εκείνη την ημέρα μάζευαν ρίγανη.
Σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας ο Ιούνιος έχει την δική του ξεχωριστή ονομασία. Στα Γρεβενά αναφέρεται ως Κερασάρης και στον Πόντο Κερασινός επειδή ωριμάζουν τα κεράσια, ενώ λόγω του «ερινασμού» ή «ορνιασμού»
Παροιμίες για το μήνα Ιούνιο
- Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
- Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι. [δηλ. το κρασί που μπαίνει στα βαρέλια τον Οκτώβριο, ωριμάζει τον Ιανουάριο αλλά τον Ιούνιο έχει γίνει πια ξίδι]
- «Θέρος, τρύγος, πόλεμος» [λέγεται για κάτι που δεν επιδέχεται αναβολή].
- Θέρος , τρύγος , πόλεμος …και στο αλώνισμα χαρές!
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος, αποσταμό δεν έχουν.
- Από την αρχή του Θεριστή*, του δρεπανιού μας η γιορτή.
- Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν έχουν. [δηλ. Ο θερισμός, ο τρύγος και ο πόλεμος δεν επιτρέπουν ξεκούραση, μέχρι να τελειώσουν]
- Μάρτης έβρεχε, Θεριστής εχαίρονταν.
- Μάρτης έβρεχε, Θεριστής τραγούδαγε.
- Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν’ καλοκαιράκι.
- Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
- Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
- Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.
Είναι ο μήνας που κλείνουν τα σχολεία και αρχίζουν οι καλοκαιρινές διακοπές.
Ο μήνας που ωριμάζουν τα φρούτα και οι νύχτες γεμίζουν καθαρό ουρανό γεμάτο αστέρια και που έχουν χίλιες δυο ιστορίες να διηγηθούν και φεγγάρια που καθρεφτίζονται σε ήρεμες θάλασσες κι ακρογιαλιές.
*θεριστής ο, θηλ. θερίστρια και θερίστρα (ΑΜ θεριστής) [θερίζω]· αυτός που θερίζει, που εκτελεί τον θερισμό· || (νεοελλ.) 1. αυτός που φονεύει ομαδικά, που κάνει αθρόες εκτελέσεις, ο εξολοθρευτής («ο χάρος ο θεριστής»)· 2. λαϊκή ονομασία τού μήνα Ιουνίου, επειδή κατ’ αυτόν γίνεται ο θερισμός
Ειρήνη Μπαλίκινα
